System ABS to bardzo ważny element wyposażenia wielu pojazdów. Gwarantuje stabilną jazdę i płynne hamowanie. Zwłaszcza ten drugi aspekt jest istotny w przypadku ABS – obecność tego układu znacząco wpływa na bezpieczeństwo na drodze, ułatwiając kierowcy kontrolę nad pojazdem i dając więcej przestrzeni na uniknięcie ewentualnej kolizji. Choć dawniej ABS w samochodzie stanowił pewien luksus, dziś znajduje się w większości pojazdów osobowych poruszających się po drogach.
Do czego służy ABS i za co odpowiada?
Dawniej najwydajniejszą metodą hamowania było tak zwane hamowanie pulsacyjne, którego znajomości wymagano na egzaminach na prawo jazdy. Dziś ta sztuczka odeszła w niepamięć, ponieważ wraz z rozwojem technologii auta zaczęto wyposażać w układy ABS. Dziś jest to standardem, a w wielu krajach – w tym w Polsce (od 1 lipca 2006 roku) – nawet prawnym wymogiem. Dzięki obecności tego systemu hamowanie jest wygodniejsze, bezpieczniejsze i wydajniejsze – i to niezależnie od warunków pogodowych czy stanu nawierzchni. Co za tym idzie, ABS w znaczący sposób podnosi stopień bezpieczeństwa osób podróżujących autami, redukując wpływ nagłej utraty przyczepności na jazdę i skracając czas hamowania.
Co to ABS i jak działa?
ABS to skrót od angielskiego wyrażenia anti-lock braking system. Jest to elektroniczny system kontrolujący działanie hamulców samochodowych, mający na celu zwiększanie bezpieczeństwa jazdy. Jak działa ABS? Jego głównym celem jest zapobieganie blokowaniu się kół podczas hamowania. Przekłada się to na lepszą kontrolę kierowcy nad pojazdem, szczególnie w niespodziewanych sytuacjach – na przykład przy konieczności nagłego i ostrego zahamowania pojazdu. Pierwotnie układ ABS był wykorzystywany w autobusach i ciężarówkach. Samochody osobowe z systemem ABS zaczęły się pojawiać dopiero w latach 70. XXI wieku. Jako standard system ABS utrwalił się z kolei dopiero pod koniec lat 90. Niedługo później, w 2004 roku, liczne kraje Europy Zachodniej wprowadziły zapisy w prawie wymagające od producentów aut montażu układów ABS. Od tego czasu ABS w samochodzie stał się obowiązkowy.
Więcej o układzie ABS – budowa i działanie
Cały system ABS w samochodzie składa się z jednostki sterującej (ECU), czterech czujników prędkości obrotowej kół oraz co najmniej dwóch zaworów hydraulicznych w układzie hydraulicznym hamulców pojazdu. Sterownik odbiera sygnały od czujników, monitorując prędkość obrotową każdego z kół. Kiedy wykrywa, że jedno z nich obraca się wolniej wobec prędkości, z jaką porusza się samochód, reaguje poprzez uruchomienie zaworów. W ten sposób system ABS za sprawą specjalnej pompy i zaworów doprowadza do zmniejszenia ciśnienia hydraulicznego, które zbyt mocno naciska na hamulec przy konkretnym kole. Do podobnej sytuacji dochodzi w momencie, gdy jednostka sterująca odnotowuje szybszy ruch koła względem prędkości pojazdu. Wówczas ciśnienie zostaje zwiększone, a koło (które zaczyna wpadać w poślizg) – mocno spowolnione. Cały proces rozgrywa się w ciągu maksymalnie kilku sekund, co sprawia, że w większości przypadków działanie systemu ABS w samochodzie jest niezauważalne przez kierowcę, a tym bardziej pasażerów pojazdu.
Większość współczesnych aut jest wyposażona w ABS. Obowiązek montażu układu został nałożony na producentów w Europie Zachodniej 1 lipca 2004 roku. Na zdjęciu Audi Q4 e-tron / Fot. Audi Centrum Toruń.
Wady i zalety układu ABS w samochodzie
System ABS ma wiele zalet, ale nie jest też pozbawiony wad. Kupując auto wyprodukowane po 2004 roku, możemy nie mieć możliwości wyboru, czy chcemy go mieć, jako że stał się wówczas obowiązkowym dodatkiem do pojazdów w Zachodniej Europie. Oto zalety systemu ABS:
- znaczna poprawa bezpieczeństwa jazdy,
- zmniejszenie ryzyka poślizgu kół,
- zwiększenie skuteczności hamowania,
- skrócenie czasu hamowania.
Układ ABS ma też swoje wady, choć w obliczu zalet są one zwykle marginalizowane. Należą do nich:
- kosztowna naprawa układu w przypadku awarii,
- problemy z diagnozowaniem usterek systemu,
- drganie pedału hamulca (w niektórych przypadkach).
Jak hamować z ABS?
Wiemy już, do czego służy ABS. Czas dowiedzieć się, jak prawidłowo z niego korzystać. System ABS zwiększa bezpieczeństwo kierowcy i pasażerów – zwłaszcza podczas jazdy w trudnych warunkach, chociaż nie zawsze skraca drogę hamowania. Długość drogi hamowania zależy bowiem przede wszystkim od przyczepności – im jest słabsza, tym dłuższa będzie droga hamowania. ABS umożliwia utrzymanie kontroli nad pojazdem, co pozwala na bezpieczne ominięcie przeszkody przy maksymalnie wciśniętym pedale hamulca. Z tego powodu układ ABS sprawdza się szczególnie dobrze podczas hamowania awaryjnego.
W kwestii tego, jak hamować z ABS, pojawiają się jednak pytania o sprzęgło – czy powinno być wciśnięte, czy nie? Aby system ABS w samochodzie był jak najwydajniejszy, należy jednocześnie nacisnąć pedały sprzęgła i hamulca i trzymać je wciśnięte aż do momentu osiągnięcia pożądanej prędkości czy całkowitego zatrzymania pojazdu. Brak wciśnięcia sprzęgła powoduje, że silnik walczy z układem ABS, próbując cały czas napędzać koła. Skutkuje to wydłużeniem drogi hamowania. Co więcej, naciskanie na pedał sprzęgła sprawia, że samochód nie zgaśnie, a co za tym idzie – nie szarpnie przy wrzuconym biegu, co niekiedy prowadzi do stłuczki. W przypadku awaryjnego hamowania z systemem ABS ważne jest mocne wciśnięcie pedału hamulca. W ten sposób poinformujemy system, że chcemy się jak najszybciej zatrzymać.
Jak hamować bez systemu ABS w samochodzie?
Jeśli pojazd nie został wyposażony w ABS, jedyną skuteczną metodą gwałtownego zatrzymania pojazdu jest hamowanie pulsacyjne, które zmniejsza ryzyko blokady kół i całkowitej utraty kontroli nad autem. Technika ta polega na krótkotrwałym naciskaniu i zwalnianiu pedału hamulca, zamiast – jak wygląda to w przypadku aut z układem ABS – wciskania go do samego końca. Hamując bez ABS trzeba pamiętać, by wykonywać delikatne ruchy bez użycia nadmiernej siły. Niestety takie hamowanie jest mniej wydajne, a spanikowanie w sytuacji awaryjnej może sprawić, że auto wpadnie w poślizg.
Właścicielom aut bez systemu ABS zaleca się regularną konserwację układu hamulcowego, niebagatelizowanie konieczności wymiany zużytych klocków i tarcz hamulcowych oraz stałe kontrolowanie poziomu płynu hamulcowego. Oprócz tego w trudnych warunkach pogodowych należy dostosować prędkość jazdy do sytuacji na drodze.
FAQ – najczęściej zadawane pytania o system ABS w samochodzie
Co to jest ABS?
ABS to anti-lock braking system, czyli sterowany elektronicznie układ wpływający na działanie hamulców samochodowych i zwiększający poziom bezpieczeństwa podczas jazdy. Jego głównymi zadaniami są zapobieganie blokowaniu kół w czasie hamowania i skracanie drogi hamowania pojazdu.
Jak działa ABS?
ABS dostosowuje prędkość obrotu kół za pomocą pompy i zaworów hydraulicznych. Gdy wykrywa, że jedno z nich obraca się wolniej, niż wymaga tego prędkość, z jaką porusza się auto, zmniejsza ciśnienie, które zbyt mocno naciska na hamulec. Analogicznie system zwiększa ciśnienie hydrauliczne dla koła, które porusza się za szybko. ABS zapewnia więc lepszą przyczepność kół, dba o odpowiednie dostosowanie ich prędkości obrotowej oraz zwiększa kontrolę nad pojazdem.
Jak hamować z ABS?
Aby poprawnie hamować z ABS, należy wcisnąć maksymalnie pedał hamulca oraz sprzęgło. Wciśnięcie sprzęgła w sytuacji awaryjnej dodatkowo spowolni pracę silnika, a także sprawi, że nie zgaśnie on, gdy dojdzie do całkowitego zatrzymania pojazdu. Wciskając mocno pedał hamulca, od razu poinformujemy system, że coś jest nie tak i chcemy natychmiast zatrzymać pojazd.
